Saturday, February 26, 2011

Taze neşirler تأزه نشیرلر



Täze neşrimiz
(Iki harapda)


Etrek-Gürgen Türkmenleriniň 1924-nji ýyllardaky
göreşleri hakyndaky täze neşrimiz.

Download

"اترک- گورگن تورکمنلری نینگ جمهوریت
اوغرونداقی گؤرشلری حاقینداقی تأزه کتابیمیز"
تـۆرکمن حالقی نینگ یاقین تاریخیندا ۱۹۲۴- نجی ییلداقی جمهوریت غورماق اوغروندا بولان گؤرشلر حاقیندا ماغلوماتیمیز دیسنگ چأکلی. دینگه شوروی آرخیوینده ساقلانیان و یۆزه چیقاریلان سانلیجا دکومنتلر دییایماسانگ، ایرانداقی چشمه لرده بو اولی گؤرش حاقیندا یا دیمیلیار یا- دا اول قالپلاشدیریلیپ گؤرکزیلیأر. شول دؤورده ایراندا چاپ بولان روزنامه لاردا بولسا بو حرکتی تالانگچیلارینگ ایلأک- بئیلأک ادن چاپاویلچیلیغی دییپ گؤرکزیلمأگه سیناشیلیپدیر. یوغسام اولاردا ماغلومات یترلیکلی بولمالی، سبأبی دییسنگ، بیرینجیدن-أ ایران حاربی حرکتی و قشون سۆرمگی هم- ده تـۆرکمن آق ساقغاللاری بیلن گپله شیک گچیرمک بیلن بو واقعادا اساسی رول اویناپدی. ایکینجیدن بولسا سونگراقی دؤورلرده چاپ بولان مثلم "اطلاعات" روزنامه سی نینگ ۱۹۳۵-نجی ییللارداقی سانلاریندا جمهوریت غورماق اوغروندا تـۆرکمنلرینگ گؤرش آلیپ باراندیقلاری حاتتا حرکته کیملرینگ یولباشچیلیق ادندگی حاقیندا اؤزلرینده ماغلوماتلارینگ باردیغینی غیتاقلایین یازیلیپدی.
   قولایدا روس تاریخچیسی بریوزکین ینگ باریپ 1930- نجی ییللاردا، اترک- گورگن گؤره شینه غاتناشانلار هم- ده ایرانینگ حاربی گویچلری طاراپیندان یایرادیلان بیلدیریشلر اساسیندا یازان "گورگن جولگه سیندأاکی" کتابی روس دیلیندن تورکمنچأ دولی ترجیمه ادیپ یتیشدیم.
اترک- گـۆرگن تورکمنلری نینگ بو اولی گؤره شی حاقیندا ۱۹۷۰- نجی ییللاردا تـۆرکمنیستانینگ گؤرنۆکلی تاریخچیسی همت آتایف روس دیلیندده علمی ایش یازدی، بو اثر سونگرا روس دیلیندن پارسچا- دا ترجیمه ادیلدی.
   اما بـرزکین ینگ بو اثری ایلکینجی گزک تـۆرکمن دیلینه ترجیمه ادیلیپ حالق کؤپچۆلیگینه یتیریلیار. اثردا یازیجی نینگ واقعالارا غاتناشان آداملار بیلن صحبتدش بولاندیغینی، شول اساسدا غیزیقلی ماغلومات برندگینی، آتایف ینگ ایشندن آرتیقماچ یرلری نینگ باردیغینی هم یاتلاپ گچیأریس. "گـۆرگن جـۆلگه سینده" دیین اثره غوشماچا حؤکۆنده عالیم د.ی.روسینوف ماقالاسی هم گتیریلیپدیر. اول یرده تـۆرکمنلرینگ اقتصادی دورموشی حاقیندا ماغلومات بریلیپدیر. شئیله- ده برزکین ینگ بو اثرینی ایرانینگ آرخیولاریندا بار بولان و واقعا غاتناشیغی بولان شخصیتلرینگ صوراتلاری بیلن بزه دیم. 
آ.گلی
دانلود (Download Now) دیین یره کلیک ادینگ 
БЕРЕЗКИН Р.В.

У ГУРГЕНСКАЯ ДОЛИНА

ТАШКЕНТ 1931 г.

   О туркмено восстании 1924—26 годов в советской печати нет даже журнальных и газетных   статей.   Причина, оче­видно, в скудности материалов. Персидская пресса предпочитает, отчасти из верноподданнических чувств...  

Friday, February 25, 2011

فیلترینگ سایت

رژیم جمهوری اسلامی نشریه الکترونیکی مرکز
مطالعات تورکمن شناسی را فیلتر کرد

بنابر اخبار واصله از داخل ایران، رژیم جمهوری اسلامی نشریه دیجیتالی مرکز مطالعات را فیلتر کرده است و خوانندگان تنها به وسیله فیلترشکن می توانند به نشریه الکترونیکی دسترسی داشته باشند. ولی در خارج از کشور کماکان مثل گذشته می توانند به سایت مراجعه کنند.

مدیر مرکز مطالعات تورکمن شناسی
آرنه گلی (آقمیرات گورگنلی)0
بیست و پنجم فوریه 2011

Tuesday, February 22, 2011

دلیلی دیگر بر اتحاد و همرأیی تمامی تورکمنها
 علیه قشون اسکوبلف در نبرد گوک تپه

"یموت ها بار دیگر چند ستون تلگراف و سیم را در قاراجا باتیر پاره نمودند."

یکی از قرارگاههای نظامی روسها در نزدیکی بامی
   در عملیات نظامی ضربه زدن به خط ارتباطی دشمن، در واقع زدن ضربه به مغز فرماندهی می باشد. هنگامی که نیروهای دیقما سردار در نزدیکی آرچمان بر سر واحدهای نظامی روسیه می تاختند، برادران یموت آنها در خط ارتباطی چکیشلر- بامی اخلال ایجاد کرده مانع رسیدن به موقع دستورات نظامی توسط بی سیم و تلگراف می شدند. در این باره در ص 55 کتاب چهار جلدی "جنگ در سرزمین تورکمن" نوشته گردوکوف چنین آمده است:
18 ноября между Караджа-батыром и Яглы-олумом было опрокинуто несколько телеграфных столбов и порублена проволока.
Скобелев видел в этом
  юмуды действие интриги иностранных агентов, о чем и сообщил нашему посланнику.
Зиновьев счел долгом обратить внимание персидского правительства на этот факт и убедил его принять действительные меры к обузданию
  паправленных против нас неприязненных поступков.
Результаты исследования предпринятых по приказанию
  Наср-Эддин-шаха губернатором  Астрабада.
ترجمه:
" در هیجدهم نویابر مابین قاراجا باتیر و یاغلی اولوم چند ستون تلگراف کنده و سیم را پاره نمودند. ژنرال اسکوبلف در این واقعه چنین دانسته که این کار یموت ها در اثر تحریکات کارپردازان دولت انگلیس است که به آنها تعلیم می نمایند. لهذا به وزیر مختارمان در طهران اطلاع داد. وزیر مختار زینوویف دولت ایران را بر آن داشته که از این گونه حرکات و اعمال یموت ها جلوگیری نماید. به موجب حکم اعلیحضرت شاهنشاه ایران ناصرالدین شاه حاکم استراباد در این فقره تحقیقات بعمل آورد. "
  سئوال اینجاست که چرا مورخان تورکمنستانی در این باره سکوت کرده و می کنند و همکاری و همگامی تمامی تورکمنها را در نبردهای گوک تپه مسکوت می گذارند. شایان ذکر است که تورکمنهای گوکلان نیز با دزدیدن شتران حامل محموله نظامی ضرباتی به قشون اسکوبلف زدند. ساربانان یموتی هم با راندن و رم دادن شتران و رساندن آنها به تکه در صفوف نظامی اسکوبلف اختلال ایجاد کردند. در این باره باز گرودوکوف چنین گزارش داده است:
"در جنگ با شمشیر یموت ها به تکه ها کمک کردند و شترها را به سمت تکه ها راندند و آنها نیز شترها را برداشته به سمت چاه اوشاق عقب نشستند. در این بین زخمی های قشون را نیز تکه ها و یموت ها با شمشیر تکه تکه کردند."
  ما باز هم اسناد نو یافته مان را با شما قسمت خواهیم کرد.

Monday, February 21, 2011

تورکمن ها و جنبش چپ

رویش و ریزش جریانات چپ در مبارزات ملت تورکمن
به جرأت می توان گفت که خوشبختانه امروزه هیچ جریان سیاسی مرکزی جنبش ملی تورکمن را رهبری نمی کند!
هر دو جریان چپ تأثیرگذار در جنبش تورکمن (توده ای – فدایی) بعد از مهاجرت به خارج از کشور
(سالها ی ۱۳۲۶ و ۱۳۶۳) از صحنه سیاسی تورکمنها حذف شدند.

مقدمه
   در نتیجه تعمیق جنبش آزادیخواهی و عدالت طلبی ملهم از انقلاب کبیر فرانسه، در اوائل قرن بیستم موج قانون خواهی در روسیه حاکمیت تزار را بلرزه در آورد. جنبش کانیستیتسیون (انقلاب مشروطه) به سرعت در قفقاز و ایران شکل گرفت. تورکهای جوان تورکیه نیز علیه سلطان خویش شوریدند . این وقایع یک سری هیجانات عمومی در منطقه خاور نزدیک و آسیای میانه را شکل بخشید. سوسیال دمکراتها پشت سر هم کنگره های خود را تشکیل می دادند و در آن نمایندگانی از کشورهای استبداد زده شرکت می کرد. اوضاع در آسیای میانه (تورکستان) نیز برعلیه تزارها عمل می کرد. موج اعتراضات عمومی برعلیه رژیم پلیسی تزارها سراسر تاشکنت، آشغابات، بخارا ... را در نوردید و باعث بیداری افغانها بر علیه استعمار بریتانیا شد. تورکمنهای ایران نیز در نتیجه رفت و آمد به خیوه و بخارا (چه تحصیل و چه تجارت) از این انقلابات باخبر گشته  منتظر فرصتی بودند تا خود را از چنگال سیطره گران محلی و مرکزی آزاد کنند. در چنین اوضاع و احوالی نطفه های انقلاب بلشویکی بسته شد . تأثیر آن نیز به سرعت در کشورهای مجاور روسیه پدیدار گردید. نخستین این جنبش ها در منطقه شمال ایران (گیلان و کومیش تپه) شروع شد و این موج آزادیخواهی با کودتای انگلیسی ۱۹۲۴ بریتانیا در ایران و روی کار آوردن قزاقی به نام رضا مهتر (نگهبان اسب) سفارت انگلستان در تهران بوقوع پیوست. جنبش جمهوریخواهی تورکمنها برهبری عثمان آخون در سال ۱۹۲۵ شکست خورد، ولی ایده آزادیخواهی از بین نرفت. گروهی از جوانان تورکمن که در تهران تحصیلات عالی خویش را ادامه می دادند با پیوستن به صف مخالفین رضاشاهی اعتراضات خویش را علیه سرکوب و ظلم استبداد نشان می دادند. تعدادی از این جوانان تورکمن دستگیر و دو تن از آنها بنام های حاجی خان اوغوزی و قوربانمحمد سیوری در شکنجه گاههای پزشک احمدی جان می بازند. آنناقلیچ بابایی دانشجوی حقوق با پیوستن به گروه موسوم به ۵۳ نفر نقش برجسته ای در روند آزادیخواهی داشت طوریکه احسان طبری به ۳ سال و بابایی به ۵ سال زندان محکوم می گردند. و همانطور که می دانیم بعد از فرار و تبعید رضاخان در شهریور ۱۳۲۰، در مهر ماه همانسال جریانی موسوم به حزب توده ایران شکل گرفت و همچنین در آستانه قیام بهمن ۵۷ تعدادی از جوانان و عموما دانشجویان تورکمن به جریانی موسوم به سازمان چریکهای فدایی ایران تمایل و گرایش پیدا کردند که در هر دو مقطع تأثیر عمیقی در جنبش ملی و مبارزاتی تورکمن ها داشتند که بحث اساس ما را تشکیل می دهد.
----------------------------
نقش حزب توده ایران در سرزمین تورکمن
   در نتیجه وقوع جنگ جهانی دوم به بهانه برچیدن نفوذ عوامل آلمان در ایران، متفقین تصمیم به اشغال ایران می گیرند و به این ترتیب شمال ایران از آنجمله سرزمین تورکمن به اشغال ارتش سرخ شوروی در می آید. در چنین جوی حزب توده نیز فعالیت خویش را در سراسر مناطق تحت اشغال ارتش سرخ شدت می بخشد. در حالیکه در آذربایجان و کردستان جمهوری های خودمختار بوجود می آید حزب و عوامل محلی اش به بهانه عمده بودن مبارزات طبقاتی و صنفی عملا به گسترش تمایلات ملی در بین تورکمنها وقعی نمی نهند. اصولا نمایندگان حزب توده در گرگان (احمد قاسمی) و گنبدقابوس (غایب بهلکه) بدون مشورت کنسول شوروی در گرگان قلیچ قولی یف و نماینده ارتش سرخ در گنبدقابوس محمد چرکزوف کاری نمی توانستند بکنند. به عنوان مثال در ماجرای قیام افسران انقلابی برهبری سرگرد اسکندانی که در تیرماه ۱۳۲۴ از مشهد براه افتاده با اشغال پادگان ماراواتپه به گنبدقابوس می رسند و امید به کمک تورکمنها داشتند، غایب بهلکه پس از تماس با مسئولین شوروی به آنها اعلام می کند که در این خطه نمی توانند کاری بکنند چرا که شوروی آنها را گروهی ماجراجو تلقی کرده بود. به این ترتیب این قیام با کشته شدن تعدادی از آنان و فرار مابقی به شوروی پایان می یابد. جالب است بدانید که در میان این افسران انقلابی افسر جوان تورکمن عبدالرحیم ندیمی نیز بود که بعدها یعنی تقریبا در سال ۱۹۷۵ در شهر ایوانف روسیه درگدشت.

  نخستین فعالیت حزب توده در گنبدقابوس با اعلام ثبت نام داوطلبین و تعیین ریاست حزب در تاریخ ۲۲/۱۰/۱۳۲۳ آغاز می شود. شعبات حزب در شهرهای بندرتورکمن (بندرشاه سابق) و آق قالا نیز تشکیل می گردد و حزب تا سال ۱۳۲۶ بطور علنی در منطقه به فعالیت خویش ادامه می دهد. یکی از اقدامات برجسته حزب در راستای مدافعه از حقوق تورکمنها پس از تظاهرات مختلفی که در شهرهای مختلف تورکمن صحرا برپا ساختند، مجبور کردن به آمدن هئیت عالی بازرسان نخست وزیر وقت (قوام السلطنه) به گنبدقابوس است که در کلوب بخشداری شهر غایب بهلکه بعنوان مسئول کمیته محلی حزب در گنبدقابوس از رنج و ظلمی که بر مردم تورکمن رفته سخن می گوید. علاوه بر آن حزب در منطقه با برپایی متینگها و تظاهرات از خواسته های عمومی و سراسری دفاع می کرد و کمتر به خواسته های ملی تکیه می شد. بعنوان مثال اغلب متینگها به دفاع از جنبش آذربایجان برگزار میشد.
بخشی از اعلامیه های صادر شده کیمته محلی حزب توده در منطقه:
"دولت از ما چه می خواهد؟" (تیر ۱۳۲۴) در این اعلامیه به تحریکات فرمانده ژاندارمری گنبد سرگرد پولادین علیه تورکمنها و فقر و کمبودهای اقتصادی و فرهنگی  نیز به تبعید پنج آموزگار تورکمن به مناطق بد و آب و هوا اعتراض می شود)
"خطاب ما به فرزندان اغفال شده ملت است" (۳۱/۱/۱۳۲۵) در این اعلامیه کمیته ایالتی گرگان و دشت به عوامل حزب طرفدار حکومت تاخته و فعالین آنها را افشا می کند.
"آذربایجان برای حفظ آزادی و دمکراسی و استقلال واقعی ایران برخاسته است"
"ادعا نامه ترکمن صحرا" (متن سخنرانی غایب بهلکه- ۱۲/۳/۱۳۲۵)
"نامه سرگشاده از مجتهد جلیل القدر ترکمن صحرا آقای ولی جان آخوند وافی به محمد آخوند جرجانی" (ضمیمه نشریه ندای گرگان)
  علاوه بر آن به همت افرادی چون عبدالرحیم مدرسی روزنامه ای دیواری با عنوان "ترکمن سسی" منتشر می شد که در آن اشعاری در هجو عوامل وابسته به حکومت چاپ و ترکمنها را به مبارزه علیه احزاب رقیب تشویق می کرد.
  کنسول شوروی در گرگان تورکمنی از ترکمنستان شوروی به نام قلیچ قولی یف بود. این شخص ضمن ارتباط با افراد برجسته محلی در گنبد و صحرای تورکمن ضمنا به شناسائی کسانی که از جهنم بلشویکها به ایران پناهنده شده و یا افرادی که علیه شوروی در منطقه فعالیت می کردند، می پرداخت. در نتیجه اقدامات گ. پ. ئو (ک. گ .ب بعدی) تعدادی از تورکمنها از آن جمله آنه مراد آخون و گوکی صوفی دستگیر و به ترکمنستان برده می شوند. پس از مدتی یکی از مخالفین پناهنده ترکمنستانی بنام ارازمحمد وفایف در کومیش تپه شکار و به تورکمنستان برده شد. تمامی این افراد در دستگاه آدمکشی استالینی نابود شدند.
  پس از کم شدن نفوذ ارتش سرخ در ایران و واقعه بهمن ۱۳۲۷ (تیراندازی به شاه در دانشگاه تهران) دستگیری و پیگرد عوامل حزب در سراسر ایران از آن جمله در تورکمن صحرا شدت می یابد. غایب بهلکه و یارانش دستگیر و به تهران برده می شوند. تعدادی از فعالین از آن جمله صافار انصاری، نورمحمد عاشورپور... به ترکمنستان شوروی پناهنده می شوند از میان تعداد زیاد دستگیر شدگانی که تحت شکنجه و عوارض ناشی از شرایط بد زندان جان باختند ما تنها اسم نورمحمد قرینجیک را می دانیم. اسناد احزاب در این مورد اطلاعاتی نمی دهد و یا هنوز آنها را افشا نکرده و معلوم نیست افشا خواهد کرد یا خیر.
  بعد از پناه بردن سران و فعالین حزب به خارج از کشور تا سقوط رژیم پهلوی (فاصله بین ۱۳۲۷ تا ۱۳۵۷) حزب توده ایران در "رادیوی پیک ایران" و در نشریات خویش به اینکه مسئله ملی در چهارچوب ایران حل و فصل شود اکتفا میکرد (لااقل اسناد حزبی در این باره چیزی نمی گوید) و حزب این سیاست خویش را تا به امروز با همان آهنگ ادامه می دهد.
    در جریان وقایع گنبدقابوس در سال ۱۳۵۸ حزب هیچگونه مدافعه ای از جنبش خودمختاری طلبی تورکمنها نکرده تنها به ماجراجو بودن چریکها اکتفا کرد .حزب با حمایت از خلخالی جلاد ملت تورکمن (از هر نقطه ایران) در انتخابات مجلس، داغی دیگر بر دل داغ دیدگان  خانواده شهدای ترکمن نهاد. از آن تاریخ تاکنون یعنی در طول این سی و چند سال حرکتی جدی از طرف این حزب برای دفاع از حقوق ملی و اجتماعی تورکمنها مشاهده نشد.
----------------------
سازمان چریکهای فدایی خلق ایران و جنبش خودمختاری طلبی تورکمنها
   در رابطه با نحوه ارتباط نخستین هسته های فدایی با انقلابیون تورکمن مقالات متعددی نوشته شده و می شود. دانشجویان تورکمن در شهرهای مختلف در دانشگاههای محل تحصیل خویش با اعلامیه های گروههای چریکی فدایئان آشنا شده دربحبوحه انقلاب در شهرهای گنبد و بندرتورکمن با برپا ساختن نمایشگاههای عکس و کتاب همرأیی خویش را با فدایئان نشان می دهند. این گروه که به خود نام "فدایئان تورکمن" را برگزیدند با نصب عکس شهدای سازمان در پارک ملی گنبدقابوس چراغ سبزی به این گروه روشن کردند که راهشان به سرزمین تورکمن باز است.

بزرگداشت سالگرد بنیانگذاری سازمان و روز سیاهکل بهانه به دست مرتجعین داده تا جنگ اول و دوم را علیه ملت تورکمن برپا سازند. در واقع این سازمان و هواداران "فدائیانش" در منطقه که بعدا با نام "پیشگام" به فعالیت خویش در ارتباط با تبلیغ مرام سازمان در منطقه شدت بخشیدند، آنها سراسر شهر گنبد را با شعارهای تهیجی پر کردند... و نیز این سازمان بود که با سیاستهای ندانم کاری اش و اعزام کادرهایی که ذره ای از روحیات منطقه و مردم خبری نداشتند ماجراجویی خطرناکی را که آفرید که نه تنها سبب کشته شدن مردم بیگناه تورکمن بلکه باعث نابودی دستاوردهای ستاد و کانون فرهنگی و سیاسی شد. مسلم این استکه رژیم ارتجاعی به دنبال فرصتی بود تا زهرچشمی به مردم تورکمن نشان دهد و این را بهانه را متأسفانه سازمان فدایی و فدائیان تورکمن به دست نیروهای سرکوبگر دادند. در این باره مقالات متعددی نوشته و میشود.
   و اما مسئله ای که بیشتر می خواهیم در این مقاله به آن بپردازیم نقش سازمان پس از سرکوبی جنبش خودمختاری طلبی ملت تورکمن و دوره مهاجرت می باشد.
   پس از انشعاب اقلیت و اکثریت در صف چریکها و نزدیک شدن جناح اکثریت به خط حزب توده و نیز مهاجرت کادرهای کانون به تورکمنستان، این ایده تبلیغ و ترویج میشد که هرکسی که از جریان "سوسیالیسم واقعا موجود" و خط اکثریت و توده ای پیروی نکند در تورکمنستان شوروی دچار انزوا شده و از حقوق سیاسی محروم خواهد شد. از سوی دیگر با انتشار دوره دوم نشریه کانون موسوم به "ایل گویجی" (قدرت خلق) در مهاجرت، عملا این نشریه در خدمت تبلیغات خط اکثریتی قرار گرفت. کوچکترین نشانه دال بر وجود استقلال فکری در صفوف مبارزین تورکمن بشدت منع و تحریم میشد. بالاخره شد ان که نمی بایست میشد و در صف کانون نخستین انشعاب در سال ۱۳۶۷ بوجود آمد. گروهی با انتشار نشریه "ترکمنستان ایران" جدایی خودشان را از گروهی که بنابه ادعای اینان هوادار اکثریت هستند اعلام کردند. در نشریه ایل گویجی به آنان زیر عنوان "بازکنندگان دکان نو" و "عوامل بورژوازی" بشدت حمله میشد حتی کار را بجایی رساندند که در نشریه ایل گویجی به فیلسوف و شاعر ملی مان مختومقلی توهین شده اشعار وی نماد ارتجاع و عقب ماندگی قلمداد کردند. بعضی از فعالین "فدایئان تورکمن" توسط رادیوی "زحمتکشان فداییان" که از کابل برنامه پخش می شد نیز دائما در ترویج سیاست سازمان و پیوستن انقلابیون تورکمن به سازمان جیغ و داد براه می انداختند. مقالاتی که گاها توسط هواداران سازمان (فدائیان ترکمن) در لکه چسباندن به ملت خویش نوشته می شد به قدری به قول معروف آش شور بود که حتی نشریه "کار" جرات چاپ آنرا نمیکرد. بعدها یکی از این مقالات در نشریه "تازه یول" شماره هشت با عنوان "قصه زن تورکمن" بقلم سارا نامی چاپ شد که توهینی علنی به زنان تورکمن بود ونیز در این نشریه اورمان نامی با نوشتن مقاله "کانون، آن مرحوم بزرگوار" علنا دشمنی خود را با مبارزین راه کانون نشان داد.
  در پی گسستگی شدید در جناح مبارزین تورکمن (بین تورکمنستانی ها و ایل گویجی ها) گروهی دیگر از مبارزین که خودشان را از سازمان اکثریت جدا کرده بودند، تلاشی در راستای "بازسازی کانون" بعمل آوردند. این جریانات مقارن با اعلان سیاست شفافیت (گلاسنوست) گارباچوف و مهاجرت از تورکمنستان به اروپا شدت بیشتری به خود گرفت. انشعابات و دسته گرایی بجایی رسید که نمی شد تشخیص داد کدام جریان به کجا وصل است، هرکدام ساز جداگانه ای می نواخت. گروهی که تا دیروز ایل گویجی- خط اکثریت را دنبال می کرد به چاپ مجدد نشریه ایل گویجی در آلمان پرداخت و آنرا نشریه ای در خدمت "کنفرانس سراسری" اعلام کرد. طولی نکشید که اینان با گروه "فدایئان ترکمن" که به تازگی در سوئد نشریه "تازه یول" را راه انداخته بودند نزدیک شده سعی کردند که مشترکا کار کنند که البته طولی نکشید که باد هر دوشان خوابید. در این میان نشریاتی که ظاهرا حالت مستقل به خود می گرفت نظیر "ایل- گون" نیز به جبهه تشدد و پراکندگی پیوست.
   همزمان با استقلال تورکمنستان و ظهور ایده های تورک گرایی در میان تورکهای آذری (بیشتر با الهام از بیانات ایلچی بگ) جریان فکری نویی در میان مبارزین تورکمن بوجود آمد و برخی از آنها بالکل مخالفت علنی خودشان را با هر نوع جریان مرکزی ابراز کردند که این ایده بسرعت طرفداران بیشتری بخود جذب کرده و می کند. اینک تورکمنهای "کانونی" فعالیتهای سیاسی خودشان را توسط نشریات الکترونیکی ادامه می دهند.
   در این بین به غیر از یکی دونفر انگشت شمار که هنوز هم نتوانستند ناف خود را از فدایئان جدا کنند گاه و بیگاه با نوشتن مقالاتی در دفاع از خط سازمان فدایی خودی نشان می دهند که با تمسخر دیگران روبرو می شوند.
  بطور خلاصه باید گفت. هم توده ای ها و هم فدایئان اینک در صف مبارزاتی ملت تورکمن جایی ندارند چرا که آنها در امتحان خلق تورکمن رفوزه شدند.
آقمیرات گورگنلی (آ.گلی)
بیست و یکم فوریه ۲۰۱۱

Saturday, February 19, 2011

Biz bitewi bir halkdyrys

Tireparazlaryň nykabyny syýrmaly!
Ýürekler, köňüller bir bolup başlar...

Ø  Ýomut gozgalaňçylaryň Gökdefe urşyna gatnaşandyklary hakynda taryhy bir dokument!
Ø  Tireparazlaryň garaýşyndan Watany diňe bir taýpa gorapdyr, şoňa görä häkimiýet elmydama olaryň erkinde bolmalymyş!

   Türkmenleriň ýakyn tarynyň ganly hem tragiki sahypalarynyň iň aýylganjy şüphesiz Gökdefede bolan gyrgynçylykdyr. Elbetde Türkmen topragy ondan ozalam daşarky, ylaýta-da Eýrandyr Hywa hanlygynyň ganly ýörişlere şaýat bolupdy, ýöne agzybir halk hüjümçileriň pendini berip, olary çym-pytak edipdiler. Beýle ýeňişlerde Maryň hany Gowşut han, Ahalyň hany Nurberdi han, Hazar ýaka ýomutlaryň belli serdary Mahmyt Işan şonuň ýaly-da Gökleň han-serdarlary batyrgaylyk görkezipdiler. Olar 1850-nji ýylda Eýranly Jafarguly hanyň goşunyny Garry galaň töwereginde derbi-dagyn edýäler.
  “Söweşiň gyzgalaňly wagtynda günbatardan bir ulý tozan peýda boldy” diýip şol wakany suratlandyran Abdylsettar Kazy öz “Jeň namasynda” belläpdir. Abdy-setdar Kazynyň beýan edişine görä, öňünde sekiz sany tug göteriji bilen sekiz müň ýomut atlý goşun Garrýgala gelip ýetişýär:

Diýerler kim ol ärge Mahmyt işan,             
Ýomut ilige ol kim baş boluban.
Ýetirdi özüni heňňam era çün,        
Ýasaw kyldy oşol meýdan era çün.

  Şonuň ýaly-da 1860-njy ýylda Gowşut hanyň ýolbaşçylygynda Mara çozan Hemze mirzaň 40.000 atlysyndan diňe 4 müňsi zordan yzna dolanmagy başaryp, galanlaryň jany jähenneme iberlipdir. 1873-nji ýylda Hywa çozup gelen rus generaly Fon-Kaufmana garşylyk görkezenem Gazawat we Ýylanly ýomutlary bolupdyr, şonuň üçinem olar generalyň gazaklaryň rehmsizlik bilen gyrgynçylygyna duçar edilýär.
   Ruslaryň Hazaryň gündogaryna aralaşmagyna göz ýumup durup bilmedik bu sebtiň batyrlary ençeme gezek rus soldatlaryna Çelekende, Çekişlerde we Esenguly-da zarba urýarlar. Bular barada generallar Stoletiň, Markozowyň ekspeditsiýalarynda jikme-jik maglumat berilýär.
Prof. Aga Garryýewiň ýazmagyna görä (Eýran şalarynyň agressiýasyna garşy türkmenleriň göreşi. S.Edebiýaty žurnaly. 1949/10) Stoletowiň indiki baharda tekeleriň üstüne ýöriş ediljegini aňlan türkmenler 3 sany batyr ýigidini Nurberdi hanyň huzuryna ýollap, wakany habar berýärler. Nurberdi hanyň kömegi bilen ýygnalan bir topar atly ýigitler «Gysga suw» diýen ýerde rus esgerlerine hüjüm edýärler we olaryň köpüsini gyrýarlar.

  Ýöne näme üçin türkmenler Skoblewiň öňünde agzybir durup bilmändirler? Biziň pikrimizçe munuň sebäpleri şolardan ybarat bolup biler:
1.   Nurberdi hanyň şüpheli ölüminden soňra (oňa ruslaryň plany esasynda bir parsyň awy berip öldürlendigi aýdylýar) han-serdarlaryň arasyndaky agyzalalyk artypdyr.
2.   Lomakiniň otrýadyny yzyna serkipdiren batyrlar öz güýjüne buýsanyp, duşmanyň harby ukybyny dogry kesgitläp bilmändirler.
3.   Ahalyň hanlary, bitewi bir türkmen halkyna mynasyp bolan birleşige çagyryş edip  bilmändirler, olar hatta Mary tekelerini-de öz hatyna çekip bilmändirler, ýomutlar hem gökleňler bilen diplomatik gepleşikler geçirmändirler.
4.   Nurberdi han halk maslahaty bolan “Jemhuriýet” gurultaýlarynda elmydama agzybirligiň ähmiýetine degip geçipdir, ýöne ol aradan çykandan soňra birleşik meselesi ünsden düşüpdir.
5.   Skoblewe garşy urşmalymy dälmi dilen soňky maslahatda Hanmämet Atalygyň we Orazmämmet hanyň tekliplerine gulak asmag-a beýlede dursun, tersine olara “dönük” diýip töhmetem atylýar.
6.   Fanat ruhany Gurbanmyrat işanyň fitwasyna gulak gabardan tekeler galada özlerini zyndan edýärler we Skoblewe aw bolýarlar. Gurbanmyrat işanyň fitwasyna görä galadan çykanyň hatyny talak diýilip yglan edilýär. Onuň özi bolsa galadan gaçyp atýar.

  Sowet döwrüniň ideologlary şeýle pikri halkyň boýundan asyp geldiler, hamana Gökdefe urşynda ýomutlar kömege gelmändirler, watany bolsa diňe tekeler gorapdyr, şoňa görä häkimiýet elmydama olaryň erkinde bolmalymyş. Beýle pikre garşy bolanlar bolsa 1876-njy ýylda Kaufman ýomutlary gyrýarka beýlekiler nirdedi, tekeler kömege gelipdilermi diýýärler. Gaýtam “daş düşen ýerine” diýip her kim öz işi bilen bolupdyr. Ahalyň hanlary hatta Maryly doganlaryny-da öz hataryna alyp bilmändirler. Gökdefede urşyň gyzgylaňly wagtynda olar ekin-dikini bahana edip, “duşmaňyz özüňize nesip etsin” diýip, Ahaly terk edipdirler.

  Golaýda, Gökdefe urşyny gowy suratlandyran, Skoblewiň harby geňeşçisi N.Grodokowyň 4 tomluk eserini okamda geň bir maglumatyň üstünden bardym. Şonda Grodokow ýomut gozgalaňçylar tarapyndan öz goşunlarynyň ençeme gezek hüjüme uçrandygyny, Çekişler-Astrabat, Çekişler-Bamy aralygyndaky telegraf simleriniň we sütünleriň ýomut gozgalaňçylar tarapyndan goparandygyny, ok-yraglaryň hem olar tarapyndan talanandygyny eseriniň 3-nji tomunyň 33-nji sahypasynda gürrüň beripdir.
  Grodokow şeýle ýazypdyr:
“Çekişlerden Bama barýan düýä ýüklenen kerwenden ýomutlar köp mukdarda tüpeň, ok we top okuny ogurlap, Etregiň aňyrsyna aşyrypdyrlar ýa-da olary ýere gömüpdirler. 13-nji sentýabr agşamy ýene şeýle işe baş goşamaga synanşan ýomytlardan 11-si ele düşdi. Barlap görlende ýomutlar 18 müň sany tüpeň oky bilen 200 sany top okuny alyp gidipdirler. Şondan soňra Skoblew ýomut kazylaryna we ak-sakgallaryna haýbat atyjy şeýle mazmuly hat ýollady:
 «В последнее время было несколько случаев порчи телеграфных столбов  и воровства верблюжатыми разного  казеннаго имущества и патронов.  Простой  народ туркменский не знает, что воровство патронов  и уничтожение  телеграфных столбов равносильно открытой вражде. Поэтому считаю необходимым предварить всех вас  для объявлеания вашим соплеменникам, что всё пойманные в воровств'е патронов вожаки верблюдовъ и захваченные в порче телеграфа будутъ расстреляны без всякого снисхождения. Туркмены не знают, как строгие руссие законы будут карать виноватых в таких преступлениях  и потому вам, какъ казъям и старшинам  народа  следует ознакомить с  этим жителей ваших: «аулов и внушить им, чтобы они берегли себя и знали, что уничтожение телеграфной линии и воровство патронов не будет наказываться иначе, как смертью».

“Soňky günlerde birnäçe waka boldy, ýagny telegraf simleri we sütünleri goparyldy, döwlet emlägi ogurlandy, sada türkmenler ok-ýarag ogurlamagyň we telegraf simleriniň goparylmagynyň duşmançylygyň alamatydygyny bilmeýärler, şoňa görä sabrymyz gutarmadan ozal size duýdurýaryn öz tiredeşleriňizi harbardar ediň, mundan beýläk ok-ýarag ogurlan ýa-da telegraf simlerini kesip ele düşenler ölüme höküm ediljekdir. Beýle adamlary jezalandyrmakda rus kanunlarynyň agyrdygyny sada türkmenler bilýän däldirler, öz obadaşlaryňyza beýle işlerden çetde durmagyny bildiriň, bilip galyň telegeraf simlerini goparmak we ok-ýarag ogurlamagyň jezasy ölümdir. Biz olaryň baryny atyp öldüreris.”

  Ynha bu sowet ideologlarynyň we olara eýeren tire-parazlaryň nykabyny syrýan dokumentlerden biri. Biz ýakyn taryhymyzyň garaňky sahyplaryny aýdyňlaşdrymak ugrundaky saparymyza dowam etdireris.

Akmyrat Gürgenli
20 few. 2011


Friday, February 18, 2011

ما متحد بودیم و خواهیم بود

 سندی دیگر در افشای تورکمنهای قبیله گرا


کؤنگوللر، یۆرکلر، بیر بولوپ باشلار...
(وقتی دلها و سر و سوداهایمان یکی شود...)

سندی درباره کمک قیامگران یموتی
 در کمک به برادران آخالی در نبرد گوک تپه
  یکی از وقایع خونبار تاریخ معاصر ملت تورکمن قتل عام وحشیانه آنان در گوک تپه می باشد. با اینکه در هجوم های قبلی به سرزمین تورکمن تمامی طوایف و قبایل متحدانه در مقابل دشمن ایستادگی کردند و ضربه های مهلکی به مهاجمین وارد ساختند متأسفانه در نبرد علیه قشون سرتا پا مسلح روسیه به سرکردگی ژنرال اسکوبلف آنچنان که شایسته بود نتوانستند متحدانه وارد نبرد شوند.
به نظر ما علت این امر را می توان اینگونه توضیح داد:
      بعد از مرگ مشکوک نوربردی خان که گفته می شود بنابه دستور روسها توسط یک فارس زهر خورانده شده تشدد و پراکندگی در صفوف مبارزین واحه آخال بوجود آمد. طوری که آن نیرویی که توانسته بود قوای لوماکین را ۱۸۷۹ به عقب براند دچار نخوت و غرور شده،  نتوانست توازن قوای خودی و دشمن را به خوبی ارزیابی کند.
     سرداران تکه واحه آخال آنطور که شایسته ملت واحد تورکمن بود نتوانستند نه تنها تکه های ماری را با خود همراه سازد بلکه نتوانستند دیپلماسی اتحاد و گفتگوی سازنده با یموت ها و گوگلان ها را پیش برند. در صورتی که در جلسه مشورتی "جمهوریت" نوربردی خان دائما به مسئله وحدت قبایل توجه داشته وحدت را گوشزد می کرد.
    در جلسه مشورتی نهایی که آیا علیه اسکوبلف جنگید یا خیر متأسفانه به پیشنهادهای سازنده حان مأمت آتالیق و اوراز مأممت حان اعتنایی نشد که هیچ  حتی به آنان اتهام خیانت نیز زده شد. در صورتیکه روحانی فاناتی چون قربان مراد ایشان با دادن فتوا مبنی بر اینکه هر کسی قلعه را ترک کند زنش بر او حرام است، سبب بوجود آمدن یک تاکتیک بسیار خطرناک علیه رزمندگان شده قتل عام را تسهیل ساخت.
  نظریه پردازان دوره  تورکمنستان شوروی، گاه و بیگاه این فکر را القاء می کنند که دیگر قبایل تورکمن نظیر یموت ها در جنگ علیه روسها در کنار تکه ها نایستادند. در اینجا سئوال بجایی مطرح می شود مگر آنها در قتل عام یمودان خیوه توسط کاوفمان در ۱۸۷۶ به کمک آمدند؟! متأسفانه خیر. حتی تکه های ماری نیز صحنه کارزار گوک تپه را ترک کرده به آخالی ها گفتند: "دوشمانگیز اؤزونگیزه نصیب اتسین" (دشمن از آن شما باشد)
  و اما در تحقیقات اخیرم متوجه شدم که در ایام لشکرکشی اسکوبلف، یموت های حاشیه خزر (بالقان و اترک هم گورگان) با زدن ضرباتی به نیروهای اسکوبلف به برادران آخالی خود کمک کردند.
   مشاور ارشد اسکوبلف، سرهنگ نیکولای گرودوکوف در کتاب چهار جلدی خود موسوم به "جنگ در سرزمین تورکمن" به ضربه خوردن نیروهایشان توسط یموت ها اشاره مستقیمی داشته فرمان تهدید امیز تیرباران عصیانگران یموتی را که توسط اسکوبلف صادر شده است را در جلد سوم کتابش (ص ۳۳) آورده است.
  قیامگران یمودی با قطع سیم تلگراف و ستون سیم های مابین چکیشلر-استرآباد و چکیشلر- بامی و نیز غارت تفنگ، فشنگ و توپ توپخانه و نیز رساندن لحظه به لحظه خبر حرکت قشون به برادران تکه خود توانستند آنها را چندین بار از مهلکه نجات دهند.
  در کتاب گرودوکوف چنین آمده است:
"وقتی از چکیشلر اسباب جنگی به سمت بامی حمل و براه افتاد ترکمن های یموت از هر فرصتی استفاده کرده فشنگ ها و تفنگها را دزدیده در خاک پنهان می کردند و یا  با خود به آن طرف اترک می بردند. بدین ترتیب مقدار زیادی از صندوق های فشنگ و تفنگ و حتی از صندوق ها گلوله های توپ را بردند. شب که کاروان به نزدیکی "خار اولوم" رسید معلوم شد که فشنگ های زیادی به سرقت رفته است. شب سیزدهم تا شب چهاردهم سنتیابر نایب فرمانده گروهان یالچینوف چند پست قراول برای گرفتن دزدان یمودی ها گذاشت. شبانگاه ۱۱ ترکمن با اسلحه آمده و نزدیک باری که فشنگ ها بوده نزدیک شدند. یمودان فشنگ ها و گلوله های توپ را گرفته در زمین دفن کردند،  که همگی گرفتار شدند. بعد از رسیدگی معلوم شد که هیجده هزار فشنگ تفنگ و دویست گلوله توپ کم است.
بنابراین ژنرال اسکوبلف لازم دید که اعلان ذیل را به قاضی ها و روسای ترکمن های یموت و دیگران بفرستد. اعلان این است:
" در این اواخر چندین اتفاق افتاد از قبیل خراب کردن سیم و ستون تلگراف و دزدیدن بعضی اشیاء و اموال دولتی. مردم عوام و ساده ترکمن نمی داند که دزدیدن فشنگ و خراب کردن تلگراف علامت دشمنی و طغیان محسوب می شود. بنابراین لازم دیدم که پیش از اتمام مهلت به شما اعلان نمایم که هم طایفه های خود را مطلع سازید که بعد از این هر کس از آنها را موقع دزدیدن فشنگ و غیره و یا خراب کردن تلگراف بگیرند فورا تیرباران می کنند و به هیچوجه بر آنها ترحم نخواهد شد. ترکمن ها نمی دانند چگونه قانون روس در تنبیه کردن اینگونه مقصرین سخت است. لهذا به شما که قاضی و روسای این طوایف هستید اطلاع می دهم که مردمان اوبه های خود را خبردار کنید که از این گونه کارها بدور باشند و بدانند که خراب کردن تلگراف و دزدیدن فشنگ حکمش قتل است. ما همه آنها را تیرباران خواهیم کرد."

این نمونه کوچک نشان می دهد که چگونه ایدئولوگ های دوره شوروی تاریخ و وقایع تاریخی را وارونه جلوه داده، به مصلحت روز عمل کرده و حقایق را آنچنان که هست  نخواستند عیان سازند.
و ما به دنبال روشن کردن صفحات تاریک تاریخمان به راه خویش ادامه می دهیم.

آقمیرات گورگنلی
هیجدهم فورال ۲۰۱۱

Monday, February 14, 2011

Taze tapylan eserler

Täze işler we tapylan kitaplar
“Ynsan soraşa-soraşa...”
 Grodokowyn kitabyndan bir sahypa
Golaýda internetde ýerleşdirlen dünýäniň meşhur kitaphalarynyň sanawuny agtaryp ýörşime halkymyzyň milli taryhyna degişli 3 sany gymmatly eseriň üstünden bardym.
Olaryň biri 1880-njy ýylda general Skoblewiň Gökdepä hüjümini suratlandyran we şol ýörişe gatnaşan general Grodokwiň 4 jilitlik eserinden 3-nji jildiniň parsça edilen terjimesi. Ýeri gelende aýtsak henize çenli bu eser türkmen diline terjime edilmän gelýär we Türkmenistan döwleti bular ýaly gymmatly eseriň türkmen diline terjime edilmegine ünsem berenok. Bu eseri öz wagtynda Nasert etdin şa, pars diline terjime etdiripdir.
Mak-Gahanyn kitabyndan

2-nji eser, olam inglis dilinden türkçä we türkçeden parsça terjime edilen Amerikan žurnalisti Mak-Gahanyň ýatlamasy. 1873-nji ýylda rus generaly Fon-Kaufmanyň Hywadaky ýomutlaryň üstüne geçiren ganly ýörişine gatnaşan Mak-Gahan bu wakany jikme-jigi bilen suratlandyrypdyr.
Mary urşuna degigişli kitapdan

3-nji eser bolsa 1860-njy ýylda Eýranyň patyşasy Naser etdin şanyň permany bilen Horasanyň häkimi Hemze Mirza Heşmet etdöwläniň Mara geçiren hüjümi dogrusynda “Leşker newis” lakamly Muhammet Al Huseýniniň kitaby.
Halkymyzyň ýakyn taryhyna degişli bu eserler komputerde ýyglandan soňra okyjylaryň ünsüne hödürlene. Häzir hamyr uwjundan petir.

Akmyrat Gürgenli
Fewral 2011

Saturday, February 12, 2011

مصاحبه ها

مصاحبه
در مورد جنگ تحمیلی رژیم ج اسلامی به ملت تورکمن و
برخورد سازمان چریکهای فدایی خلق در بهمن 1358

مصاحبه با
فرمانده کل قوا و رئیس جمهور وقت ایران بنی صدر
 و مسئولین سازمان فدایی، فرخ نگهدار و علی کشتگر
مصاحبه گر:
آقمیرات گورگنلی

http://www53.zippyshare.com/v/54575443/file.html بنی صدر
فرخ نگهدار
http://www53.zippyshare.com/v/89297407/file.html
علی کشتگر
http://www53.zippyshare.com/v/77127063/file.html

Wednesday, February 2, 2011

Taze neşir

انتشار ویژه نامه

Medeni we siyasy Ojagyng döredilmegining 32 yyllygyna  we
şehitler
Şirli Tumç, H.Magtym, Tuwakmad Wahedi  hem-de Söyün Jürjaninin yagty hatyralaryna
yörite buroşur tayyarlandy.



ویژه نامه
به مناسبت سی و دومین سالگرد تأسیس کانون فرهنگی و سیاسی خلق تورکمن
 و به مناسبت سی و یکمین سالگرد شهادت چهار ستاره درخشان آسمان تورکمن
توماج، مختوم، واحدی و جرجانی

از اینجا دانلوود کنید