Monday, February 27, 2012

Göreşjeň ýigitler

 
26 فوريه 1938
گؤرنوكلى ديلچى عاليم، توركمن ديلىنينگ اساسلارينى توتانلاردان الله قـلى قاراحانوف ميللتچيليكده عايپلانيپ آتيليپ اؤلدوريلدى.
اونونگ مازارى نأبللى.


Allaguly Garahanow
(1892-1938)


    Allaguly Grahanow özüniň neşir edilen «Türkmen diliniň gramatikasy», okuw maksatlary üçin ýazan ýa-da terjime eden beýleki gullanmalary, birnäçe makalalary hem-de guramaçylykly we praktiki işleri bilen türkmen dil ylmynyň taryhynda yz galdyrdy. Ýöne henize çenli onuň käbir derňewlerinde, çap etdiren işlerinde öňe süren pikirlerine, anyk meseleler boýunça salgylanyp, diňe ady tutulyp geçilýär diýäýmasaň, A.Grahanowyň ömri we ylmy döredüjiligi ýeterlik derejede öwrenilmän gelýär.

 Makalanyň doly görnüşi

Tuesday, February 21, 2012

Ene dilim انه دیلیم

Ene dil boýunça halkara güni gutlaýarys!

Birleşen milletler guramasy tarapyndan 21-nji fewral "Ene diliň Halkra güni" diýlip yglan edildi. 

TÜRKMEN HALKYNYŇ MEDENI WE SYÝASY GURAMASY BU GÜNI ENE DILLERI BASYGLANYP GELÝÄN WE ÖZ DILLERINDE HATLY-SOWARLY BOLMAGA RUGSAT BERILMÄN GELÝÄN ULUS-ILE, ŞOL SANDAN TÜRKMENLERE TÜÝS ÇÜREKDEN GUTLAP, OLARYŇ BU ARZUWLARYNYŇ TIZLIKDA HASYL BOLMAGYNY DILEÝÄR.
----------------------------------

از
طرح برنامه واساسنامه
کانون فرهنگی - سیاسی خلق ترکمن ایران
فصل ششم
سياست فرهنگی :ر
ر
ر۳۷. زبان تركمنی، زبان ملی ويكی از زبانهاﻯ رسمی منطقه جمهورﻯ خودمختار تركمنستان ايران خواهد بود. حكومتهاﻯ تمركزگرا و شوونيست، طی ادوار طولانی از طريق امحاﻯ زبان و فرهنگ ملی ملت تركمن، سعی دراستحاله اين ملت در ملت حاكم نموده اند؛ مكاتبه و تكلم بزبان تركمنی در تمامی مجامع عمومی، مدارس و ادارات غير قانونی بوده و هست. از سوﻯ ديگر هيچ زبانی، بدون حمايت ملی و دولتی نه تنها به پويائی بلكه به حيات خود نيز نميتواند ادامه بدهد. ازاينرو، حكومت جمهورﻯ خودمختار تركمنستان، جهت رفع تمامی اين محدوديتها و كمبودهاﻯ تاريخی، با ايجاد دانشكده و انستيتوهاﻯ زبان و ادبيات تركمنی، تعيين شيوه واحد نوشتارﻯ براﻯ زبان تركمنی، ترجمه آثارنويسندگان و شعراﻯ كلاسيك ايران و جهان بزبان تركمنی و … اقدامات ويژه و عاجلی را صورت خواهد داد.ر
ر۳۸. مكاتبات ادارات ومؤسسات منطقه خودمختار با مركز و ساير نواحی ايران، بزبانهاﻯ رسمی اين منطقه، تركمنی، آذربايجانی، كُردﻯ و فارسی صورت خواهد گرفت.ر
ر۳۹. زبان تركمنی بعنوان زبان ملی منطقه جمهورﻯ خودمختار، در كليه سطوح آموزشی تدريس و آموزش داده خواهد شد و در مدارس اقليتهاﻯ ملی منطقه، آموزش آن ازكلاس چهارم ابتدائی، الزامی خواهد بود.ر
ر۴۰. تمامی اقليتهاﻯ ملی درمنطقه جمهورﻯ خودمختارتركمنستان ايران، حق ايجاد مدارس بزبان مادرﻯ خود را خواهند داشت. براﻯ ترويج زبان و ادبيات آنها، امكانات متساوﻯ با تركمنها، ازطرف دولت خودمختار تركمنستان ايران دراختيار آنان گذاشته خواهد شد.ر
ر۴۱. اجبارﻯ ساختن آموزش تا پايان دوره ابتدائی و تقبل هزينه تحصيلی از طرف دولت خودمختار در تمام دوره هاﻯ تحصيلی، منجمله در سطح دانشگاهها. ر
ر۴۲. حمايت و توجه كامل به هنرمندان، دانشمندان، نويسندگان، معلمين و شعراﻯ تركمن و غیر ترکمن در منطقه، ازوظايف اساسی دولت خودمختار خواهد بود.ر
ر۴۳. آثار باستانی كه بيانگرافتخارات گذشته هرملت و گوياﻯ تاريخ، فرهنگ و تمدن آنهاست، از طرف دولت خودمختار حراست شده و جهت كشف و مرمت بناهاﻯ تاريخی، اقدامات لازم بعمل خواهد آمد.ر
ر۴۴. به روشنفكران تركمنستان ايران بر حسب استعداد و تخصص آنها، كار علمی و فنی واگذار شده و جهت بالا بردن ميزان تخصص آنان در دانشگاهها ومراكز علمی كشور و خارج ازآن، امكانات ويژه اﻯ از طرف دولت خودمختارفراهم خواهد گرديد.ر
ر۴۵. ايجاد تسهيلات لازم جهت حفظ و پرورش اسبهاﻯ اصيل تركمنی و حمايت مادﻯ از پرورش دهندگان آن.ر
ر۴۶. حفظ و گسترش ورزشهاﻯ ملی و تربيت و حمايت از ورزشكاران.ر
ر۴۷. حكومت جمهورﻯ خودمختار تركمنستان ايران، جهت غنا بخشيدن و رشد سطح فرهنگی مردم، اقدام به تأسيس و ايجاد مراكز علمی، تحقيقی و فرهنگی، مانند : فرهنگستان علوم، تئاتر، سينما ونيز مراكز ورزشی، آموزشگاههاﻯ عالی و دانشگاه و دانشكده ها خواهد نمود. ر
" كميسيون تدوين طرح برنامه و اساسنامه كانون "
*********

Thursday, February 16, 2012

Türkmen halkynyň Medeni we syýasy ojagy, Başar Asad režiminiň Humasdaky gyzgynçylygyny, ylaýta-da Türkmenleri gyrmagyny berk ýazgarýar.
Bir Türkmen şehidi
یکی از شهدای تورکمن سوریه
کانون فرهنگی- سیاسی خلق تورکمن کشتار انسانهای بیگناه شهر حمص بویژه تورکمنها را توسط رژیم ددمنش سوریه شدیدا محکوم می نماید.
16 فوریه 2012

Wednesday, February 15, 2012


ایـل- گـۆنـۆنگ قـالبیندا ابـدی یاشار؛
توماچ، ماغتیم، واحدی هـم جۆرجأنی .

عاصئرلار آیلانیپ دولاندی دؤویر،
یئنه- ده صأحراما چایئلدی یالقیم.
یئنه- ده دوغـوردی دؤرت أگیرت مردی،
آبانی، کیمیری دوغوران حالقیم.

بیر بلند گریش هم اۆچ ساریسماز غایا،
دؤرتـلـر! دؤره تدینگیز ایمان داغینی،
گؤزل ایلیم بیر تن بولوپ اویدولار،
یۆره نگیزه باغلاپ، یۆره ک باغینی.

واطان آسمانیندا دؤرت پارلاق یئلدیز،
عاجاپ دوغوپ، تأسین یاشیپ گیتدینگیز،
هر عـؤمۆر دؤره دیپ ابدی سطیر
عاجایئپ روباغی غوشوپ گیتدینگیز.

بو روباغی آیدیم بولدی دیللرده،
انه لر حوودی ادیپ سؤیدی بالاسین،
یوغرولدی زأحمته، سینگدی کؤللره،
خوش بزه دی غیز- گلین لر لأله سین.

آیاغینگیز کؤک اوروپدی دمیره،
الینگیزده پولاد دیشلی اوراقلار،
اولی ایل بولوپ آدینگئزا غوواندیق،
بیر سوپرادا تاییار بولدی چؤره کلر.

دوشمانینگ پالتاسی اؤتمه دی هرگیز،
یر آلمادی، یرسیز اوران تؤهمتی،
حیله دوزاغین قوردولار آخیر
غان ایچن دؤو اؤزگه چأره تاپمادی.

دوشمانینگ قالبینی اوق بولوپ دشر،
حالق شهیدلری نینگ هر دامجا غانی
ایل- گونینگ قالبیندا ابدی یاشار
توماچ، ماغتیم، واحدی هم جۆرجأنی .

دانگ آتار
1365- نجی یئلینگ غئشی

دؤرت دۆرلی موقام

بار زاتلار دیللنیأر، بار زات غیغیریار،
آی اوغلان! توماجا غوشغی، غوش غوشغی.
چاغالانگ گؤزلری زارین سؤزله یأر،
موغاللیم ماغتیما غوشسانا غوشغی.

انه لر، آتالار هرگون کأن گزک،
غاهریمان ییگیتلر گونده اون گزک،
طواق مأتدیر، سؤیون، دؤرت آرقا داغا،
شیرتوماچ، شیر ماغتیم، دؤرت میوه باغا.

"غوش" دییدی چال ساچی آغاران بابا،
"غوش" دییدی دؤرت یاشلی دۆشۆنن چاغا.
یؤنه شئیله بیر قودراتلی، شئیله بیر تأمیز
سؤزلنگ قاوسینی تاپاموق هنیز.

آرمان، گؤرینسه دیم بیر غوشغی باشلاپ،
"غوشدوم، غوشدوم" دییپ حالقیما بووشلاپ،
انتک گزیپ یؤرین دوداغیمی دیشلأپ،
یؤنه هیچ گزه موق غالامیمی تاشلاپ.

شئیله بیر غوشغینگ غوشماسی آغیر،
ناحاق غان غاتی کأن، ادیلن جبـیـر،
غالاما ال اورسام ساندیراپ باغیر،
                                  دییأر:              
"غوشما، یوغور،یوغور، بیر انتک یوغور".

بو غوشغینگ بندینی بئیله کیلر ده ک،
 غیسغاچا، غیسغاچا بوغمارسینگ آخیر.  

دؤرت یئلاپ دؤرت بندی یوغورسا یؤره ک
دؤرت سانی پرزندی دوغورسا یؤره ک
اوندا- دا دؤرتلرینگ گۆیجۆنه دره ک،
بیرسی هم میناسیپ بولماسا گره ک.

سبأبی دؤرتلرینگ دؤردی بیر غوشغی،
سبأبی دؤرتلرینگ یولی بیر غوشغی،
سبأبی دؤرتلرینگ ایشی بیر غوشغی،
سبأبی دؤرتلرینگ گۆیجی بیر غوشغی.

دؤرتلرینگ آدینا دؤرت دۆرلی موقام،
بیری شورا موقام، بیری یر موقام،
بیری بوغدای، بیری چؤل موقام،
هر موقامدا یاتیر مونگ دورلی کلام.

نیره دن باشلاجاق، نیرده غوتارجاق؟
یوق، بو غوتارماز مۆنگلرچه یئلار،
دۆنیأنینگ یۆزیندن انسانینگ عؤمری
کسیلیأنچأ- ده غوشغی آیتسا دیللر.

اوندا- دا غوتارماز، بو غوشغی اوزین،
یئل بوئی، یاز، توموس، غیشدا هم گۆیزین.

مونگلرچه سازاندا دؤرتسه موقام،
مۆنگلرچه یازیجی دؤرتسه درام،
اینگ سونگی بیر بها برمه گینگ گرک،
یؤنه بولا بیلمز دؤرتلره دره ک.

سبأبی دؤرتلرینگ دؤرت دۆرلی آدی،
دؤرت یاشلی قیزلارینگ لأله سینده بار،
دؤرت یاشلی اوغلول لانگ دۆنیأسینده بار،
سبأبی دؤرتلرینگ دؤرت قهرمان آدی،
قهرمان ییگیتلنگ غورساغیندا بار،
چال ساچلی آتالانگ، غارری انه لنگ،
یئغـریق- یئغـریق آتان مانگلایئندا بار.

شایاتـدیر دایخانینگ اپیلن بیلی،
شایاتـدیر ایشچی نینگ غاباران غـولی،
شایاتـدیر دأنه سی بوی آلان چؤللر،
شایاتـدیر نالاسین چکن جنگل لر.

شایاتـدیر داغلارینگ چشمه سی، جاری،
شایاتـدیر آسمانینگ یئلدیزی، آیی،
آصلا، بار زاتلانگ کسیلیپ تاری،
دؤرت دۆرلی موقاما غوشولسا باری.

          صحرأنگ شاهیری
غیش 1358