Friday, November 27, 2015

Gynançly habar

Ildeşimiz engineer Muhammet Tumaç Istanbulda aradan çykdy

Bu ölmek, aýrylmak galypdyr öňden
Peder bize miras goýmuş bu derdi.

Merhumyň jaýy jennetden bolup, onuň hossarlaryna jan saglyk arzuw edýäris.

Tuesday, October 27, 2015

تورکمنستانینگ 91 یاشی قوتلی بولسون!



تورکمنستان جمهورییتی نینگ 91 یاشئ قوتلئ بولسون!


 اینها یئنه شانلی شؤهراتلی 27-نجی اوکتابر گونی گلیپ یتدی. تورکمن حالقی هر ئیلدا بولوشی یالئ بو ئیل هم اؤز ملی دؤلتلری نینگ قولوش گونونی تویس یورکدن قوتلایارلار. باریپ 1925-نجی یئلینگ مای آیئندا تورکمنستان دولتی نینگ قوریجی لار گنگشی نینگ مجلیسینده تریبونا گچیپ تورکمنستان دولتی نینگ قورولاندیغنی، موندان بئیلأک داغنیق یاشایان و قونگشی حان-بگلرینه تابین ادیلن بوتین تورکمنلرینگ بیر دولتینگ سایاسیندا یاشاجاقدیقلارین دولاندیریش (اجرائیه) کامیته تی نینگ باشلیغی، تورکمنستانینگ ایلکینجی پره زیدنتی ندیربای آیتاکوف و اوندان سونگرا تریبونا گچن حالق کامیسارلار شوراسی نینگ باشلیغی قایغیسیز آتابایف بویسانچ بیلن ایغلان اتدیلر. شول شانلی دابارا شایات بولماق اوچین بوتین اورسیت یاشولوسی آتلاندیریلان میخائیل کالنین هم آشغابادا گلیپدی.
شوروی دؤورینده تورکمنستان علمدا- تخنیکادا، صناغات هم اوبا حوجالقدا پوداقلاریندا، مدنییتده هم صونغات ده ماخلاصی جمغیتچیلیگینگ أهلی پوداقلاریندا ایزا قالدیریلان کلونیالیستیک دؤریندن اؤزونه ماخصوص آیغیتلی أدیملر بیلن اؤسوشلر قازانیپ گلدی. یؤنه ظالیم توتالیتار رژیم، ایلایتادا روس شوونیسمینی هم آقالیغینی بوتین سایوز رسپوبلیکالاردا برکیتمک ایسله یأن آشا گویچلر ملی کادرلاری یوق اتدیلر، الیپ- بیمیزی لاتینچادان کریلچأ اؤیتگتدیلر، یاد- بیگانه منتالیتـتی آنگیمیزا اوتورماق اوغروندا یوقاردا آغزالان اؤسوش یولومیزا بؤوت سالدیلار، باداق آتدیلار. هرنأ بو توتالیتار دوزگون دونیا جمعیتچیلیک سیستماسی بیلن اوغورداش گیدیپ بیلمأنی 1990- نجی یئلدان دارغاپ باشلادی. انچمه غوغالاری باشدان گچیرن تورکمنستان و اونونگ شول واقتقی کامونیستیک پارتیاسی نینگ بیرینیجی سکره تاری ساپارمئرات نیازوف یوردونگ قاراشسیز بولاندیغینی- حاص دوغروسی ماسکوانینگ اؤزلرینده ال چکیندیگینی ایقرار اتملی بولدی.
تورکمنستان اؤزونگ شو گچن 25 یئلینگ دووامینداقی قاراشسیزلیق یئللاریندا دینگه نفت- گاز و بئیله کی ملی بایلیقلارینگ ساتیلماغیندان غازانیلیان پولا بیل باغلاپ تأزه بینالار قوردوردی، اینفروستوروکتانی مدرن لشدیریپ گلیأر. تورکمنیستانینگ داشارقی دولت لره و بانکلارا برگیلری اورتا حال یاغدایلاری ایلاتینگ دورموشینا اونگایسیز تأثیر ادیپ گلیأر (بو بورچلارینگ مؤچبری ایغلان ادیله نوق)
قاراشسیزلیق یئللاریندا اوزالقی قازانیلان اؤسوشلرینگ اوستونه آتاناق چکیلدی و اونونگ یرینه شاخصییت کولتی بارها یایرادی. نیازوفی و اونونگ یرینه اوتوردیلان بردی محمدوفی آدامزات گویجوندن آشا، حودای طاراپیین ایبریلن یؤریته آداملار درجه سینه یتیریلدی و یتیریلیپ گلینیأر. یورتدا یکجه ده ارکین مطبوغاتا یول بریله نوق، رادیو- تلویزیون دینگه بیر آدامینگ- یاغنی پره زیدنتینگ اؤووگی آیناسینا گتیریلدی. آدام حقوقلاری بویونچا حالقارا قورامالارینا، تورکمنستانینگ تورمه سینده آغیر شرطلرده اوتوران بندی لر بیلن دوشوشماغا یول بریله نوق. تورکمنستانا حتی گؤروم- گؤروشه بارماق اوچین برک ویزا رژیمی بار، داشاری یورتلاردا یاشایان تورکمنلره اؤز آتا واطانلارینا بارماغا ممکینچیلیک بریله نوق. دینگه رژیمی اؤویپ، انگلیپ پره زیدنتینگ آیاغینی اوغشایانلارا یوردا بارماق میسر ادیأر.
تورکمن حالقی دیکتاتورچیلیق المنتلری هم دوزگونی بیلن یاد حالق دیر. اولار هر بیر اولی یا کیچی ایشی ماصلاحات، گنگش یا قورولتای مجلیسلرینده حالقینگ وکیللری نینگ قاتناشماغیندا چؤزوپ گلندیرلر. تورکمن حالقی کله سی گیسته ده آیتجاق سؤزونی آیدیپ بیلن باتیر هم ادرمن حالق دیر. تورکمنلر ده بوتین حالق وکیللری نینگ قاتناشماغیندا یولباشچی سایلانیپ گلنندیر. شونگا تورکمنستان جهمورییتی دمکراتیا و آدام حقوقلاری نورمالاری بویونچا حالقارا درجه سینده بارحا پسلیأن اورنونی، ییتیپ باریان آبراینی دیکلتمک اوچین حایال اتمأن:
1-      سیاسی بندی لری آزاد اتملی
2-      سؤز و مطبوغات آزاتلیغنی نینگ دابارالانماغینا بؤوت دؤره تملی دأل.
3-      ارکین سیاسی پارتیالارینگ و قورامالارینگ دؤروه دیلملی
4-      حالقارا گؤزگچیلرینگ هم سینچی لارینگ غاتناشماغیندا ارکانا سایلاولارینگ گچیریلمگینه یول برملی
5-      انسان حقوقلارین چأکلندیریأن کانیستیتوسیانینگ کأبیر ماده لارینا دوزه دیشلر گیریزملی.
بیز شو پرصات پئدالانیپ، تورکمن حالقی نینگ شان شؤهراتینی عارشا گؤترن، ملی دؤولت قورماق اوغروندا گؤرشلرن اولی سردارلاریمیز قیات حانلارا، نوربردی حانلارا، قاوشیت حانلارا، جونید حان لارا، آتابایف دیر آیتاکوفلارا آق یورکدن آلقیش آیدیپ، اولارینگ حالقینگ یوره گینده ابدی یاشاجاقدیقلارینا اینانیاریس. قهرمانلاریمیزینگ، گرچگ باتیرلاریمیزینگ قانی بیلن بویالان تورکمن توپراغیندا عادالاتلی لیغینگ و دمکراتیانینگ بایداغی نینگ المیداما پارلاجاغینا اینیانیاریاریس و بوتین شهیدلریمیزه روحونونگ اؤنوگونده باش اگیپ ملی واطانمیزینگ گویچلنمگی و برکیمگی یولوندا بیلیمیزینگ برک قوشالغیدیغینی بادلی سس بیلن دونیا جار ادیأریس.
یاشاسین تورکمن حالقی
بارحا برکه سین تورکمنستان جمهورییتی.    

آ.گلی
27 اکتبر 2015

Thursday, July 23, 2015

صأحت قلی سعیدی



یادی از  صأحت قلی سعیدی فرهیخته ای از آیدرویش (کلاله)

در سالهای 1360 بهنگام تحقیقات میدانی مربوط به تاریخ و فرهنگ ملتم، در شهرستان کلاله (نام اصلی آن آیدرویش می باشد) با خانوادۀ صأحت قلی سعیدی آشنا شدم. آنها مرا  بگرمی  پذیرا شده هر آنچه را که درباره ایشان  می دانستند در طبق (تاباق) اخلاص گذاشته مرا  مدیون خویش ساختند.
برطبق اطلاعاتی که این عزیزان در اختیارم گذاشتند، مرحوم سعیدی به سیاست های ضدتورکمنی رضاشاهی تن در نداده مخصوصا به زورگویی های اداره املاک در بیگاری کشیدن از اهالی گوگلان بشدت اعتراض می کند. در نتیجه اعتراضات و افشاگری های ایشان در گوشه و کنار مناطق گوگلان جنبش های خودبخودی و پراکنده صورت می گیرد که در ادبیات رضاشاهی از آنها بعنوان یاغی و «قالتامان» یاد می شود. رژیم رضاشاهی و عمال وی در منطقه تاب تحمل افشاگری های این مرد فاضل را نیاورده وی و خانواده اش را به عراق تبعید می کند.
مرحوم صأحت قلی سعیدی پس از سالها مشقت دوری از وطن و ایل و تبار بالاخره در سال 1320 همزمان با سقوط رضاشاه به سرزمین تورکمن باز میگردد و تا هنگامی که در قید حیات بودند به تعلیم و تربیت نونهالان می پردازند. این مرد شریف و فرهنگ دوست در سال 1355 فوت می کنند. حیف که در این فرصت عکسی از ایشان در اختیار ندارم  تا بهمراه این یادنامه تقدیم خوانندگان نمایم. امیدوارم این نقیصه را دوستانم در تورکمنصحرا جبران کرده برای شناخت بهتر، عکس آن مرحوم را  ضمیمه این نوشته نمایند.
مرحوم سعیدی صاحب قلمی فصیح بوده و سری در شعر و ادبیات نیز داشتند. در یکی از اشعارش که با الهام از «شجره تراکمه»  سروده شده، تمامی طوایف تورکمن ها را به اتحاد دعوت می کند.

نیجه زامان یاغی بولدونگ، اورشدونگ
اشیت! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.
اصلاح بولدونگ، بیر- بیریگه بیرلشدینگ
اشیت! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

یومودی،گؤگلنگی بولسون، تکه سی
بیلمزدی آصلین، نه ملت دیر کیمدیگی
ایندی بیلر اوقان شوندیغی
بیلگین! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

آدام دان سونگ شیث و انوش و قینان
مهلائیل، بارد، اخنوع دیر ادریس دییلن
متوشلح، لامک، نوح دیر صاحب طوفان
ائنان! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

آدم و شیث ادریس نوح بولار نبی
حام، سام، یافث بولار نوح اوغلی
بولدی مشهور تاریخ دونیأده بللی
اشیت! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

یافث اوغلی تورک، سونگرا توتک سونگ ایلجه
سونگ باقوی، سونگرا گؤک دیر الینجه
تاتار، مغول الینجه اوغلی اکیزجه
دینگله! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

تاتار اوغلی دیر بؤکه، بؤکه اوغلی یلینجه حان
یلینجه اوغلی آطلی، آطلی اوغلی دیر آتسیز حان
آتسیز اوغلی اوردو، اوردو اوغلی بایدوحان
بیلگین! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

مغول دؤرت اوغلی نینگ حانی قاراحان
دوغوپ انه دن اوغلی بولدی مسلمان
آتاسین اؤلدوردی، آدی اوغوزحان
ائنان! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

قاراحان قارداشی اویغوردا دئر، آق اویماق
اویغور معنی سی بیر- بیریگه ییغیشماق
کسبی شاه اوچین حاسابدار منشی بولماق
اشیت! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

گون حان، آی حان، یئلدیز اولوغ اوچوسی
گؤک حان، دنگیز، داغ حان، اوچینگ کیچیسی
آلتی بولار اوغوز اوغلی بارچاسی
بیلگین! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

آلتی اوغلانا بوُز اوق، اوچ اوق آت بردی،
تفأل ادیپ وصیت نامه قویدی
وصیت ایله گن، اوغوزبابا ایدی
ائنان! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

آلتی اوغولدان ییگیریمی دؤرت دیر آغتیغی
اوچی یای تاپاندان، اوچی سی اوقی
بو حکایه تاریخ ابوالغازیـنگقی
اشیت! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

قایی، بایات، آلقا اؤیلی، غارا اؤیلی
یازیر، یاپیر، دوُدورغا، توکه بهادری
قارقین، آوشار برله قیریق، بگدیلی
دینگله! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

آی حان آغتیق لاریندان، جنگیز گلر
یئلدیر، منگلی، دنگیز ایلی حان دیلأر
اوتوز آرقا آشاقدا جنگیزه بارادیر
اشیت! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

بایندار، بـِـجـِنه، چــِـکــِنه، چاودیر
سالئر، ایمیر، آلا یونت، اورارکر
اوه، قنیق، بیرله ایگدیر، بوکدور
ائنان! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

گون حان نسلی سلطان محمود غزنوی
یئلدئر اوغلی آوشاردان ندیرشاه بللی
دنگیز اوغلی قنیق داندئر سلجوقلی
بیلگین! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

تورکیه دیر تورکیستاندان گیدنلر
مورخلار عثمانلی ات آیدانلار
اهل صلیب یورتلارینی داغیدانلار
اشیت! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

اللی مونگ اؤیلی شاه سلیمان گیدندیر
گیدیپ دجله سووینه دوشوپ اؤلندیر
بأش یوز قالیپ، کؤپی اطراف داغیلاندیر
بیلگین! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

یئنه سونگوندان اون اوچ ساریق دیر، ساقار
آق- قارا قویونلی، آلقا، قارا اؤیلی بیر دیر
گؤگلنگ، یازیر، ایل تکه، یوموت، أرساری دیر
گریلی، آلیلی، اشیت! قاراداشدیر.

دیینلریم اؤز- اؤزومدن دییمه دیم
دایره المعارف دیر سِندیم
یئنه نیجه تاریخ بولسا گؤزلدیم
بیلگین! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

سعیدی آغتاریپ گؤروپ بیلن دیر
دوز بولماسا، بولمایار بیزده تقصیر
خطا دوشیلن بولسا مغفرت دیلأر
اشیت! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.
             ******
آرنه گلی
تاریخ عئلئملارئنگ کاندیداتی- داتسنت
21 جولای 2015




Tuesday, May 26, 2015

Biziň kitap tekçämizden: Galkan şahyryň goşgulary

Download link

از کتابخانه ما: شوونیسم فارس و ملت تورکمن

دولت ایران یکی از امضا کنندگان اعلامیه جهانی حقوق بشر و سایر میثاقهای بین المللی است. در قوانین بین المللی بر تعیین حق سرنوشت ملل بدست خویش تاکید شده است ولی رژیم های شوونیست و ضد ملی حاکم بر ایران دائما" در راستای لگدمال کردن و انکار حقوق ملل ایران عمل کردند و می کنند. شاه معدوم در آخرین مصاحبه تلویزیونی خود قبل از فرار از ایران زوزه می کشید که : "نگذارید ایران، ایرانستان شود"، شاه معدوم می دانست ستمی که بر ملل و خلقهای ایران روا داشته بزودی به انفجار عظیمی از قهر و کین تبدیل شده روابط ظالمانه و شوونیستی را در هم می شکند