Thursday, July 23, 2015

صأحت قلی سعیدی



یادی از  صأحت قلی سعیدی فرهیخته ای از آیدرویش (کلاله)

در سالهای 1360 بهنگام تحقیقات میدانی مربوط به تاریخ و فرهنگ ملتم، در شهرستان کلاله (نام اصلی آن آیدرویش می باشد) با خانوادۀ صأحت قلی سعیدی آشنا شدم. آنها مرا  بگرمی  پذیرا شده هر آنچه را که درباره ایشان  می دانستند در طبق (تاباق) اخلاص گذاشته مرا  مدیون خویش ساختند.
برطبق اطلاعاتی که این عزیزان در اختیارم گذاشتند، مرحوم سعیدی به سیاست های ضدتورکمنی رضاشاهی تن در نداده مخصوصا به زورگویی های اداره املاک در بیگاری کشیدن از اهالی گوگلان بشدت اعتراض می کند. در نتیجه اعتراضات و افشاگری های ایشان در گوشه و کنار مناطق گوگلان جنبش های خودبخودی و پراکنده صورت می گیرد که در ادبیات رضاشاهی از آنها بعنوان یاغی و «قالتامان» یاد می شود. رژیم رضاشاهی و عمال وی در منطقه تاب تحمل افشاگری های این مرد فاضل را نیاورده وی و خانواده اش را به عراق تبعید می کند.
مرحوم صأحت قلی سعیدی پس از سالها مشقت دوری از وطن و ایل و تبار بالاخره در سال 1320 همزمان با سقوط رضاشاه به سرزمین تورکمن باز میگردد و تا هنگامی که در قید حیات بودند به تعلیم و تربیت نونهالان می پردازند. این مرد شریف و فرهنگ دوست در سال 1355 فوت می کنند. حیف که در این فرصت عکسی از ایشان در اختیار ندارم  تا بهمراه این یادنامه تقدیم خوانندگان نمایم. امیدوارم این نقیصه را دوستانم در تورکمنصحرا جبران کرده برای شناخت بهتر، عکس آن مرحوم را  ضمیمه این نوشته نمایند.
مرحوم سعیدی صاحب قلمی فصیح بوده و سری در شعر و ادبیات نیز داشتند. در یکی از اشعارش که با الهام از «شجره تراکمه»  سروده شده، تمامی طوایف تورکمن ها را به اتحاد دعوت می کند.

نیجه زامان یاغی بولدونگ، اورشدونگ
اشیت! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.
اصلاح بولدونگ، بیر- بیریگه بیرلشدینگ
اشیت! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

یومودی،گؤگلنگی بولسون، تکه سی
بیلمزدی آصلین، نه ملت دیر کیمدیگی
ایندی بیلر اوقان شوندیغی
بیلگین! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

آدام دان سونگ شیث و انوش و قینان
مهلائیل، بارد، اخنوع دیر ادریس دییلن
متوشلح، لامک، نوح دیر صاحب طوفان
ائنان! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

آدم و شیث ادریس نوح بولار نبی
حام، سام، یافث بولار نوح اوغلی
بولدی مشهور تاریخ دونیأده بللی
اشیت! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

یافث اوغلی تورک، سونگرا توتک سونگ ایلجه
سونگ باقوی، سونگرا گؤک دیر الینجه
تاتار، مغول الینجه اوغلی اکیزجه
دینگله! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

تاتار اوغلی دیر بؤکه، بؤکه اوغلی یلینجه حان
یلینجه اوغلی آطلی، آطلی اوغلی دیر آتسیز حان
آتسیز اوغلی اوردو، اوردو اوغلی بایدوحان
بیلگین! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

مغول دؤرت اوغلی نینگ حانی قاراحان
دوغوپ انه دن اوغلی بولدی مسلمان
آتاسین اؤلدوردی، آدی اوغوزحان
ائنان! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

قاراحان قارداشی اویغوردا دئر، آق اویماق
اویغور معنی سی بیر- بیریگه ییغیشماق
کسبی شاه اوچین حاسابدار منشی بولماق
اشیت! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

گون حان، آی حان، یئلدیز اولوغ اوچوسی
گؤک حان، دنگیز، داغ حان، اوچینگ کیچیسی
آلتی بولار اوغوز اوغلی بارچاسی
بیلگین! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

آلتی اوغلانا بوُز اوق، اوچ اوق آت بردی،
تفأل ادیپ وصیت نامه قویدی
وصیت ایله گن، اوغوزبابا ایدی
ائنان! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

آلتی اوغولدان ییگیریمی دؤرت دیر آغتیغی
اوچی یای تاپاندان، اوچی سی اوقی
بو حکایه تاریخ ابوالغازیـنگقی
اشیت! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

قایی، بایات، آلقا اؤیلی، غارا اؤیلی
یازیر، یاپیر، دوُدورغا، توکه بهادری
قارقین، آوشار برله قیریق، بگدیلی
دینگله! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

آی حان آغتیق لاریندان، جنگیز گلر
یئلدیر، منگلی، دنگیز ایلی حان دیلأر
اوتوز آرقا آشاقدا جنگیزه بارادیر
اشیت! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

بایندار، بـِـجـِنه، چــِـکــِنه، چاودیر
سالئر، ایمیر، آلا یونت، اورارکر
اوه، قنیق، بیرله ایگدیر، بوکدور
ائنان! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

گون حان نسلی سلطان محمود غزنوی
یئلدئر اوغلی آوشاردان ندیرشاه بللی
دنگیز اوغلی قنیق داندئر سلجوقلی
بیلگین! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

تورکیه دیر تورکیستاندان گیدنلر
مورخلار عثمانلی ات آیدانلار
اهل صلیب یورتلارینی داغیدانلار
اشیت! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

اللی مونگ اؤیلی شاه سلیمان گیدندیر
گیدیپ دجله سووینه دوشوپ اؤلندیر
بأش یوز قالیپ، کؤپی اطراف داغیلاندیر
بیلگین! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

یئنه سونگوندان اون اوچ ساریق دیر، ساقار
آق- قارا قویونلی، آلقا، قارا اؤیلی بیر دیر
گؤگلنگ، یازیر، ایل تکه، یوموت، أرساری دیر
گریلی، آلیلی، اشیت! قاراداشدیر.

دیینلریم اؤز- اؤزومدن دییمه دیم
دایره المعارف دیر سِندیم
یئنه نیجه تاریخ بولسا گؤزلدیم
بیلگین! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.

سعیدی آغتاریپ گؤروپ بیلن دیر
دوز بولماسا، بولمایار بیزده تقصیر
خطا دوشیلن بولسا مغفرت دیلأر
اشیت! یوموت، گؤگلنک، تکه قارداشدیر.
             ******
آرنه گلی
تاریخ عئلئملارئنگ کاندیداتی- داتسنت
21 جولای 2015




No comments:

Post a Comment